Wie een uitstekende uitgebreide inleiding tot het soefisme wil lezen, verwijzen we graag naar Fetullah Gülen’s Key Concepts of the Practice of Sufism (4 boekjes), die integraal te lezen zijn op zijn website. Jawel, het is deze Gülen die Recep Tayyib Erdogan graag een kopje kleiner zou maken.
Op zijn website citeert Gülen ‘de schrijver van Diyaiya, The Book of Light‘ maar hij geeft verder geen precieze referentie op:
Het derde hoofdstuk gaat over de kennis van God, o dappere jongeman;
Om haar te beschrijven werkt het wiel van de taal niet langer.
Geen schrijver of pen kan erover schrijven;
Geen tong slaagt erin dat uit te drukken.
De spiegel van de rede is versluierd en kan niet begrijpen;
Het vermogen om waar te nemen ziet er niks in;
Alleen de vogel van de verbeelding slaagt erin daarheen te vliegen;
We kunnen geen enkel voorbeeld smeden om het uit te leggen.
Hier moet de gave enkel van God komen;
Dit is een licht-gevende, heilige rangorde.
De hele schepping is ondergedompeld in dit gebied,
Dat ruimer is dan alle werelden.
Er bestaat niemand tenzij Degene Die de Enige is,
Dit waarnemen is het ware schouwen;
Interpreteer dit visioen niet op een andere manier,
Want dan krijg je ongeloof of ketterij.
Het zijn niet de ogen in het hoofd die zien;
De Liefdevolle, Ene is geheel vrij van het zicht van ogen.
De allerdiepste geheime kracht onderscheidt deze waarheid,
Als je dit vermogen in je vindt, zal je het begrijpen.
Menselijke wetenschap en waarneming hebben niets te zeggen;
De verdienste is hier in verwondering en het waarnemen van je eigen hulpeloosheid.
Waarneming van je eigen hulpeloosheid is waarneming van de Waarheid;
Luister naar wat Abu Bakr, de Betrouwbare, te zeggen heeft: Het onvermogen om Hem waar te nemen is de ware waarneming. The inability to perceive Him is the true perception. 1
Abu Bakr (573-634) was niemand minder dan de schoonvader van de Profeet, die met diens dochter Aisha trouwde. Abu Bakr werd ook de allereerste kalief van de moslimgemeenschap na de dood van Mohammed. Hij liet geen geschriften na maar er bleven wel veel uitspraken bewaard van hem, en deze is schitterend: ‘Het besef van onvermogen om God te kennen is de ware godskennis‘. Het is een gedachte die je ook wel bij christelijke theologen terugvindt. Ibn Arabi zegt dat het hoogste stadium van de mystieke weg die van de perplexiteit is.
‘Negatieve theologie’ of ‘apofatisme’ is van alle religies en alle tijden; vele mystici waren ook prominente vertegenwoordigers hiervan. Maar zeggen dat ‘God niet kenbaar is‘ door het menselijke verstand is veel te weinig en te negatief. Het is de meest positieve en vólle kennis van God die we kunnen bereiken wanneer we echt ten diepste inzien dat we Hem niet kunnen vatten. Dat Hij/Zij/Het ons voorgoed ontsnapt, is verrukkelijke godskennis – of godservaring. We vinden er onze diepte vreugde in dat ‘Hij’ alle tastende of al-te-zelfzekere uitspraken radicaal overstijgt, dat ‘Hij’ ontsnapt, ontkomt, altijd-anders en altijd-groter is. Dat is niets negatiefs, dat is bron van eindeloze verwondering en vreugde, smaken van ‘God’.
Tegelijk een aanvulling: men mag niet blijven hangen in negatieve theologie, of toch zeker de strikt intellectuele, filosofische versie ervan, want dan dreigt plat materialisme (d.w.z. men gaat leven alsof er niets ‘Méér’ of ‘Diepers’ is). In alle religies gaat men het apofatisme in evenwicht houden met de verbeelding: als we wéten dat het Ultieme niet iéts van deze wereld is, absoluut n-iets is, als we ons kunnen onthechten van dit grijpen naar God, dan kunnen we in speelse innerlijke vrijheid ‘Hem’ ver-beeldend verbinden met en terugvinden in alles. Wie n/Niets grijpt kan a/Alles ontvangen.
In plaats van enkel ‘Vader’ en één Profeet willen kennen, kan je Het dan ook in een dochter/zoon, moeder, lingam, zon, rietstengel, zandkorrel enz. kennen. In plaats van je enkel te richten op de hostie of de Torah kan je Het dan ook her-kennen in een zonsondergang, familiebijeenkomst, dagje Ardennen, lichamelijk genot, een knielende moslim enz. En dan ook altijd maar als vinger(ver)wijzing…
religievandeliefde.wordpress.com 