Velen gaan vandaag gebukt onder diepe verwarring en fragmentatie, omdat er geen zingevingssystemen (‘Grote Verhalen’) meer zijn die hun wereldbeeld en levensvisie dragen. Na de seculiere samenleving te hebben ondervonden staan veel mensen weer open voor religie in een post-seculiere samenleving. Voor religie die het leven in een samenhangend verband plaatst en de mens bezielt en motiveert. Hoe zal deze religie zijn? Terug naar vroeger is uitgesloten, maar hoe zal de toekomst eruitzien? Het zal een religie moeten zijn met zoveel liefde, waarin de liefde zo centraal staat, dat én de oude religieuze tradities zich erin terugvinden én de seculiere mens zich er niet vervreemd door voelt. Het zal een religie van de liefde moeten zijn.
Dat zal een lezing van onze traditionele religies vergen vanuit een open van hart en met open geest. Daarom moeten we die religies met liefdevolle aandacht verkennen — en dat is de plaats voor interreligieuze dialoog en vergelijkende mystiek in onze tijd. We moeten zoveel als we kunnen elkaars heilige Schriften en mystieke tradities lezen op een wijze die ons vooruithelpt, met het hart, op een ‘sapientiële’ wijze, d.w.z. op een smakende wijze, die de wijsheid die in onszelf sluimert oproept en contact laat maken met de wijsheid van de schrijver.
In het daoïsme is een mooie tekst te vinden waarin Wang Chongyang het heeft over de juiste manier om mystieke teksten te lezen. Wang Chongyang (1113-1170) was een vooraanstaande mysticus van de Quanzhen-school, de ‘School van de Complete Volmaaktheid’, die sterk beïnvloed werd door het boeddhisme en nog steeds bestaat en zelfs bloeit. De vrouw van één van zijn zeven (bekende) leerlingen heette Sun Bu’er (1119-1182) en werd een rolmodel voor de vrouwelijke taoïstische mystiek.
De juiste manier om teksten te bestuderen, is niet door literaire kwaliteit na te streven en uw ogen te verblinden. Haal eerder hun innerlijke betekenis eruit, in ware harmonie met je eigen geest. Laat de teksten weer los als je hun betekenis, hun principe er hebt uit gehaald. En aarzel niet om dit op zijn beurt los te laten als je de diepste grond ervan hebt gevonden. Als deze grond eenmaal is gegrepen, kan deze in de geest worden geconsolideerd. Houd hem heel lang in gedachten en de essentie en innerlijke waarheid zullen een natuurlijk onderdeel van jezelf worden. Geest en uitstraling worden weids en overstromen; wijsheid en geest gaan met grote sprongen vooruit. Er is niets dat zij niet doordringen, niets dat zij niet begrijpen. Eenmaal op dit niveau moet je het verder zien te consolideren en voeden. Pas echter goed op dat u nooit overhaast of nerveus bent tijdens dit proces, want het gevaar bestaat dat u de greep verliest op (je) innerlijke natuur en lotsbestemming. Er zijn ook mensen die niet doordringen tot de diepste bedoeling van de teksten, omdat ze alleen veel concepten uit het hoofd willen leren en veel gelezen willen worden. Zulke mensen zullen in het bijzijn van anderen babbelen, opscheppen over hun uitstekende talenten. Hiermee doen ze niets voor hun zelfcultivering, maar schaden ze integendeel hun geest en energie. Hoeveel teksten ze ook lezen, wat winnen ze werkelijk in termen van de Tao? Alleen door de meest fundamentele innerlijke betekenis van de teksten te bereiken, kun je ze echt in je eigen diepte herbergen. 1
Uit deze tekst wordt duidelijk dat we de dieptedimensie van andere religies alleen leren kennen en begrijpen door een geduldige en vooral zeer empathische benaderingswijze, wortelend in een spirituele praxis. Academische studies zijn uiteindelijk ontoereikend als het erop aan komt elkaars diepste bezieling te leren begrijpen. Er is een contemplatieve lezing van andermans heilige Schriften en mystieke teksten nodig.
De intuïtie van de soefi Inayat Khan (1882-1927) was heel juist: in de tempel die hij liet bouwen in Katwijk-aan-zee liggen de zeven heilige Schriften van de grote wereldreligies broederlijk naast elkaar op een altaar, en worden ze ook samen biddend gelezen en beluisterd in de eredienst.
1 Chongyang’s Fifteen Articles on Establishing the Teachings, in Livia Kohn, Taoist Experience. An Anthology, State University Press, New York, 1993, pp. 87-88:
The right way to study texts is not to pursue literary quality and dazzle your eyes. Rather, extract their inner meaning in true harmony with your mind. Abandon the texts when you have extracted their meaning, their principle. And don’t hesitate to abandon this in turn when you have found its deepest ground. Once this ground has been grasped, it can be consolidated in the mind. Keep it in the mind for a very long time and its essence and inner truth will become a natural part of yourself. Mind and radiance become vast and overflowing; wisdom and spirit take off in leaps and bounds. There is nothing they do not pervade, nothing they do not understand. Once at this level, you should further consolidate and nourish it. Yet take good care never to be hasty or nervous about the process, because there is the danger that you might lose hold over inner nature and destiny. There are also people who do not penetrate to the deepest intention of the texts because they desire only to memorize many concepts and become widely read. Such people will chatter in front of others, bragging of their outstanding talents. With this they do nothing for their practice of cultivation, but on the contrary harm their spirit and energy. However many texts they may read, what do they truly gain in terms of the Tao? Only by attaining the most fundamental inner meaning of the texts can you really harbor them in your depth.
religievandeliefde.wordpress.com 